Armatörlerin büyük gemi yatırımları konteyner taşımacılığını artıracak.20 Ekim 2015
Karadeniz, Kafkasya, Doğu Akdeniz, Ortadoğu ve Orta Asya bölgeleri için önemli bir aktarma ve dağıtım merkezi haline gelen Türkiye'nin TEU bazında konteyner gelişimine bakıldığında 2014 yılında bir önceki yıla göre, büyüme hızı yavaşladı. Buna rağmen, konteyner taşımacılığında 8.4 milyon TEU'ya ulaşıldı. Jeopolitik konumu gereği Türkiye'nin bu alandaki öneminin arttığını belirten uzmanlar, armatörlerin her geçen yıl daha büyük kapasiteli konteyner gemilerini hizmete almasının, gelecek yıllarda konteyner taşımacılığının, taşımacılık içindeki payını sürekli artıracağı görüşünde birleşiyor.
Farklı taşıma modları arasındaki geçişi kolaylaştıran, taşımacılığı hızlandıran, maliyetleri azaltan ve yükün daha güvenli elleçlenmesini sağlayan konteyner taşımacılığı, bugün itibarıyla uluslararası arenada mal hareketlerinin temel unsuru haline geldi. Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği'nden (UTİKAD) alınan bilgilere göre, global pazarda denizyolu yük taşımacılığındaki konteyner taşımacılığının payı yüzde 17'ye ulaştı ve bu pay sürekli artıyor.
İlk çeyrekte 35 büyük gemi siparişi verildi
Türkiye Liman işletmecileri Derneği (TÜRKLİM), '2015 Sektör Raporu'na göre, TEU bazında konteyner gelişimine bakıldığında 2012 yılında yüzde 11, 2013 yılında yüzde 9.3 oranındaki büyüme rakamlarından sonra 2014 yılında büyüme hızı yavaşlasa da konteyner taşımacılığındaki artış sürdü ve 8.4 milyon TEU'ya ulaşıldı. Sektörün gündeminde ise mega gemiler bulunuyor. Dünya ticaretindeki gelişmeler, taşımacılık maliyetleri büyük gemilerin yolunu açıyor. Projeksiyonlara göre, konteyner taşımacılık maliyetlerini yarı yarıya düşüren ve 2020 yılında 456 metre uzunluğa ulaşması beklenen mega gemiler, global pazardaki armatörlerin yatırım gündeminde.
Gerek armatörlerin her geçen yıl daha büyük kapasiteli gemilerini hizmete alması gerekse dünyanın pek çok bölgesinde yeni limanlar ve intermodal taşımacılık terminallerinin oluşturulması, önümüzdeki yıllarda konteyner taşımacılığının taşımacılık içindeki payının sürekli artacağına işaret ediyor. Armatörlerin maliyet düşürmeye odaklandığını belirten sektör temsilcileri, 21 bin TEU'luk gemilerin filoya girmeye hazırlandığını kaydediyor. Bu gelişme uzun vadede Türkiye'deki liman sahiplerini endişelendirse de söz konusu durumun uzun vadede konteyner taşımacılığını olumlu etkilediği dile getiriliyor.
Yeni verilen siparişlere bakıldığında, 21 bin 100 TEU kapasiteye kadar ulaşan gemi siparişleri verildiği dikkat çekiyor. 2017’de OOCL’nin 21 bin 100 TEU kapasiteli yeni gemisi filoya giriyor. Global gemi siparişleri mega gemilerin büyük bir hızla devreye gireceğini gösteriyor. Bu yılın ilk çeyreğinde global pazarda 35 yeni mega gemi siparişi verildi. OOCL, her biri 21 bin TEU kapasitede altı gemi siparişi verdi. MOL, her biri 20 bin 150 TEU kapasitede altı sipariş verdi. Maersk’in 10, CMA’nın üç olmak üzere her biri 20 bin TEU kapasitede 13 gemi siparişi var. COSCO, her biri 19 bin TEU kapasitede 10 mega gemi siparişi verdi.
Türkiye'deki limancıların yatırım yapması gerekiyor
Türkiye’de yer alan limanlardan bazıları her ne kadar 14 bin TEU kapasitenin üzerinde gemilere hizmet verse de ağırlıklı olarak daha düşük boyutlu gemilere ve feeder gemilere hizmet veriyor. Ancak, ana rotalarda artan gemi boyutlarının ana limanlardaki yoğunluğunun artırmasının bir etkisi olarak feeder gemiler ve limanlar da kapasite artırımına gidecek. Günümüz şartlarında kısa ve orta vadede konteyner terminallerinin; 22 sıra gemiyi elleçlenebilecek vinç, gemi başına üç ila beş arası rıhtım vinci, en az 400 metre rıhtım, en az 14.5 ila 16 metre arası derinlik, en az 17 yaklaşım kanalı gerekecek. Bu derinlikler, günümüzde boyutları büyüyen gemiler karşısında yetersiz. Bunun için Türkiye'deki birçok limanın, bu gemilere hizmet vermesi için kapasitesini artırması gerekiyor.
Türkiye'deki limanların sipariş edilen büyük gemileri ağırlaması mümkün görünmüyor. Ana limanlar mega gemileri ağırlamak zorunda kalacak. Diğer aktarma limanlarına ise küçük gemiler gidecek. Türkiye'de şu anda Mersin Limanı ve Ambarlı'daki Kumport ve Marport gibi birkaç liman en fazla 15 bin TEU büyüklükte bir gemiyi ağırlayabiliyor. Ancak, gemi boyutları 21 bin TEU'ya kadar çıkacak. Türkiye limanları bu koşullarda bu gemileri ağırlayamayacağı için ek liman yatırımı yapması gerekiyor. Sektör oyuncularına göre, aksi halde bu gemilerin daha büyük limanlara sahip olan komşu ülkelere gidecek.