Enerjide dengeleri değiştirmesi beklenen kaya gazı (şeyl) teknolojisi Türkiye'nin 2016'da enerji alanındaki en önemli gündem maddelerinden biri olacak.05 Şubat 2016
Petrol ve doğalgaza alternatif olarak gösterilen kaya gazına ilgi tüm dünyada artarak devam ediyor. Yıllardır bilinen ancak çıkarılamayan kaya gazı, özellikle son dönemde Amerika'nın üretim hamlesi ile dünyanın dikkatini çekmeye başlarken, Türkiye'nin de 2016'da enerji alanındaki en önemli gündem maddelerinden biri olacak. Bu çerçevede Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, bir kaya gazı envanteri hazırlayacak. Böylece gazın Türkiye'deki rezervi ve ekonomik potansiyeli ortaya çıkarılacak. Türkiye'nin, öncelikli hedefi ucuz ve kaliteli enerji sağlamak olacak. Petrol ve doğalgaz arama çalışmalarına devam edilecek olan bu süreçte linyit gibi zengin kaynaklar etkin kullanılırken kaya gazı konusunda da kapsamlı araştırma faaliyetleri yürütülecek.
9 yıllık ihtiyacı karşılıyor
Milli petrol şirketi Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), Türkiye'de Diyarbakır, Erzurum ve Trakya'daki üç alanda kaya gazı- petrol baseni olduğunu belirledi. TPAO, bu bölgelerde 20 trilyon metreküp doğalgaz ve 500 milyar varil petrol rezervi taşıyabilecek kaya yapılarının olabileceğini ortaya çıkardı. Güneydoğu Anadolu ve Trakya'da birinci jeolojik döneme ait şeyl kayaları bulunurken, Trakya'da mevcut 420 milyar metreküp kaya gazı rezervinin, Türkiye'nin 9 yıllık doğalgaz ihtiyacını karşılayacağı kaydediliyor.
Üretim ancak 10 yıl sonra
Kaya gazı aramaları konusunda kuyu kazmanın maliyeti derinliğe göre değişiyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bu rakamlar bir kuyu için yaklaşık 10-14 milyon dolar civarında bulunuyor. Trakya'da bu rakamlar yarı fiyatına düşüyor. TPAO yetkilileri, kaya gazı arama çalışmalarının olumlu devam etmesi halinde 10 yıl sonra üretime geçilebileceğini dile getirdi.
Kaya gazı nedir?
İnce taneli ve tabakalı bir yapıya sahip olan, kerojen adı verilen organik madde içermesinden dolayı ısıtıldığında petrol ve gaz üretilebilen tortul kayalar içerisindeki gazlara, kaya gazı deniyor. Sondajı, klasik petrol ve doğalgaz aramasına göre daha kolay, fakat daha pahalı.
Kaya gazı nasıl çıkarılıyor?
- Hidrolik kırılma olarak bilinen ‘fracking' işlemiyle, kaya katmanlarının içinde kırılmalar üretilip gazı yeryüzüne çıkarmak için su basıncı kullanılıyor.
- Bu noktada su öncelikle toprakla ve süreci hızlandırmak için kullanılan katkı maddeleriyle karıştırılıyor. Bunlar, yer altı su kaynaklarını kirletmemesi için çelik boruların içinden kilometrelerce aşağıya doğru, gaz içeren katmanın içine enjekte ediliyor.
- Amerika'da tartışmalar bu kırılma sürecinde kullanılan katkı maddelerinin kapsıyor. İngiltere'de Caudrilla isimli şirket herhangi bir sağlık problemine yol açmayan katkı maddeleri kullanıyor. Weeton bölgesinde kullanılan katkı maddesi, su-kum karışımının yüzde 99.75'i oldukça seyreltilmiş hidrolik asit, biyosid ve birçok kozmetikte kullanılan kimyasal madde olan poliakrilamid içeriyor.
- Yaklaşık 90 gün sonra kırılma duruyor ve gaz küçük yüzey toplayıcılarının ve dağıtım ünitelerinin içine akmaya başlıyor. Süreç bu şekilde onlarca yıl devam ediyor.